اهداف درس
رشته صنایع غذایی شاخه کنترل کیفی و بهداشتی ارتباط مستقیم با تولید غذای سالم دارد و دانش آموختگان آن معمولا در معاونت های غذا و دارو ، اداره استاندارد مواد غذایی و صنایع مختلف غذایی مشغول به فعالیت می شوند. هدف از این درس، آشنایی دانشجویان با مفاهیم اولیه کنترل کیفیت و چگونگی نظارت و همچنین آشنایی با نمودار های کنترل کیفیت و استاندارد های و تدوین استاندارد است. جهت درک مفاهیم بیشتر از این درس نیاز است که دانشجو از دروس شیمی مواد غذایی و تجزیه مواد غذایی تسلط لازم و کافی داشته باشد.
شرح درس:
در این درس دانشجو با شناخت شاخص های آماری، فرضیه ها و آنالیز واریانس قادر است کنترل کیفیت محصول را بر اساس داده های آماری محاسبه و در صورت مشاهده معیوب در تولید، با بهبود کیفیت، تدابیر مناسب را اتخاذ نماید.
سرفصل های هر جلسه
جلسه اول: آشنایی با دانشجویان، بیان کلیاتی از طرح درس، اهمیت این درس در دوره کارشناسی، بیان منابع مورد استفاده در تدریس، تاریخچه و مقدمه ای بر کنترل کیفیت آماری
• آشنایی با درس کنترل کیفی در صنایع غذایی و ضرورت یادگیری آن
• پی بردن دانشجویان به اهمیت درس
• معرفی منابع مورد تدریس
• ارائه نحو ارزیابی (پایان ترم و میان ترم) درس
جلسه دوم: مقدمه، تعریف واژ ها، تاریخچه و لزوم کنترل کیفیت، اهمیت روشهای آماری کنترل کیفیت
•آشنایی با تعاریف کنترل
• آشنایی با تعاریف کنترل کیفیت از دیدگاه های مختلف
• آشنایی با تعریف محصول از دیدگاه ایزو 9000
جلسه سوم: گندم : سامانه های مدیریت و ارتقای کیفیت در صنایع غذایی
• آشنایی با تعاریف و مزایای ایزو
• آشنایی ویژگی های سازمان ایزو
• آشنایی با سطوح مختلف استاندارد ها
جلسه چهارم: انواع استاندارد های ایزو
• آشنایی با اصول و مبانی استاندارد ایزو 9000
• آشنایی با اصول و مبانی استاندارد ایزو 9001
• آشنایی با اصول و مبانی استاندارد ایزو 9002
• آشنایی با اصول و مبانی استاندارد ایزو 14000
• آشنایی با اصول و مبانی استاندارد ایزو 22000
جلسه پنجم: آشنایی با مفهوم استاندارد مدیریت ایمنی (HACCP) و اصول GMP
• آشنایی با سیستم HACCP و پیش نیازهای آن
• آشنایی با مراحل اجرای سیستم HACCP
• آشنایی با طرز استفاده از درخت تصمیم گیری جهت پی بردن به نقاط CCP
جلسه ششم: آشنایی با مفهوم استاندارد مدیریت ایمنی (HACCP) و اصول GMP
• آشنایی با اصول GMP نقش آن در صنایع غذایی
• بررسی کاربرد GMP در صنایع غذایی مختلف
جلسه هفتم: آشنایی با ابزارهای کنترل کیفیت و اصول اولیه آمار
• آشنایی با انواع شاخص های پراکندگی و مرکزی
• آشنایی با 7 ابزار کنترل کیفیت شامل: برگه های بازرسی, نمودار استخوان ماهی, فلوچارت, نمودار پارتو, هیستوگرام, نمودار پراکنش و نمودار کنترل
جلسه هشتم: آشنایی با توزیع های آماری
• آشنایی با توزیع دو جمله ای
• آشنایی با توزیع پوآسن
• آشنایی با توزیع نرمال
جلسه نهم: آشنایی با توزیع های آماری
• آشنایی با توزیع t
• آشنایی با مقیاس Z
جلسه دهم: آشنایی با فرضیه های آماری
• آشنایی با فاصله اطمینان ، حداکثر خطای برآورد
• آشنایی با بررسی حجم نمونه
• آشنایی با احتمال فرض صفر و یک
• بررسی برآورد های فاصله ای برای میانگین جامعه
جلسه یازدهم: امتحان میان ترم
امتحان میان ترم
جلسه دوازدهم: آشنایی با برآورد پارامتر در جامعه اصلی- شاخص قابلیت فرآیند
• آشنایی با محاسبه نسبت نقص ها در نمونه و جامعه
• آشنایی انواع ضرایب همبستگی
• آشنایی با مفهوم شاخص قابلیت فرآیند (cp)
• آشنایی با کارایی فرایند تولید که آیا محصول معیوب تولید می شود
جلسه سیزدهم: آشنایی و طرز استفاده از نمودارهای کنترل
• آشنایی با انواع نمودارهای کنترل
• آشنایی با نمودار کنترل میانگین و دامنه تغییرات
جلسه چهاردهم: آشنایی و طرز استفاده از نمودارهای کنترل
• آشنایی با وضعیت های غیر متعادل نمودار کنترل
• آشنایی با نمودار کنترل میانگین و انحراف معیار
• آشنایی با مفهوم تعدیل حدود کنترل
جلسه پانزدهم: آشنایی با انواع نمودارهای کنترل وصفی
• آشنایی با آشنایی با نمودار نمودار P با حجم ثابت با ذکر مثال های متعدد
• آشنایی با نمودار نمودار P با حجم متغییر با ذکر مثال های متعدد
• آشنایی با نمودار نقص در واحد محصول با حجم ثابت
• آشنایی با نمودار نقص در واحد محصول با حجم متغییر
جلسه شانزدهم: ذرت : ارائه کلاسی
• ارائه گروهی در خصوص HACCP در محصولات مختلف صنایع غذایی
منابع
1. کنترل کیفیت آماری ، دکتر کاظم نقندریان، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ، 1384
2. آمار کاربردی در صنایع غذایی، دکتر میلاد فتحی، انتشارات جهاددانشگاهی واحد صنعتی اصفهان، 1396