اهداف درس
شناخت لازم از عملکرد دستگاه های مختلف بدن و آشنایی با نارسایی های فیزیولوژیکی در مقایسه با حالت طبیعی
اهمیت و ضرورت درس
فیزیولوژی Physiolog یا کاراندام‌شناسی، دانش عملکرد سامانه‌های زنده است و یکی از مهمترین شاخه‌های زیست‌شناسی (بیولوژی) است که به مطالعه اعمال حیاتی موجود زنده، اندام‌ها، بافت‌ها، سلول‌ها و عناصر سلول می‌پردازد. برای درک عمیق اعمال حیاتی، سعی می‌گردد که خواص و روابط بین این اعمال و تغییراتشان در محیط‌های مختلف یا در شرایط گوناگون موجود زنده و با استفاده از روابط علم فیزیک و ریاضی، مورد بررسی قرار گیرد. فیزیولوژی، تکامل و توسعه این اعمال در یک گونه و در یک موجود زنده و همچنین تغییرات و تطابق آنها با شرایط محیطی متغیر را مورد مطالعه قرار می‌دهد. فیزیولوژی همچنین یکی از دانش‌های پایه‌ای در پزشکی است که ارتباط تنگاتنگی با دانش کالبدشناسی (آناتومی) دارد.
در فیزیولوژی به بررسی کارکرد اندام‌های (ارگان) مختلف بدن مثلاً وظیفه قلب در بدن، وظیفه مخچه در بدن، وظیفه کلیه در بدن، اعمال ششها در بدن و غیره و درک دقیق عملکرد این ارگانها و سیستم‌ها با کمک روابط و اصول فیزیک و ریاضی، پرداخته می‌شود. فیزیولوژی در آموزش پزشکی اهمیت بسیار دارد و در طی دوره علوم پایه به دانشجویان تدریس می‌شود. در کنار آناتومی و بیوشیمی، فیزیولوژی به شکل‌گیری طرح کلی بدن سالم در ذهن دانشجویان حوزه علوم پزشکی و پیراپزشکی کمک می‌کند، همچنین برای اطلاع از پاتولوژی بیماری‌ها فهم فیزیولوژی بسیار مهم و کلیدی است.
سرفصل های هر جلسه
جلسه اول: آشنایی دانشجویان با فیزیولوژِی
تعریف و مفهوم، کاربرد و ضرورت این شاخه از علم پزشکی را بداند
جلسه دوم: فیزیولوژی اجزای سلول، غشا، پمپ ها و کانال ها، اعمال سلول
• فیزیولوژی اجزاء سلول را بداند
• انتقال مواد از غشاء ، پمپ ها و کانال ها را شرح دهد.
• اعمال سلول را بداند.
جلسه سوم: فیزیولوژی اجزای سلول، غشا، پمپ ها و کانال ها، اعمال سلول
• فیزیولوژی اجزاء سلول را بداند
• انتقال مواد از غشاء ، پمپ ها و کانال ها را شرح دهد.
• اعمال سلول را بداند.
جلسه چهارم: تحریک پذیری عصب و عضله ، پتانسیل عمل
• فیزیولوژی تحریک عصب و عضله را شرح دهد.
• پتانسیل عمل را بداند.
• فیزیولوژی عضلات مختطط و صاف را توضیح دهد و مقایسه کند.
جلسه پنجم: تحریک پذیری عصب و عضله ، پتانسیل عمل
• فیزیولوژی تحریک عصب و عضله را شرح دهد.
• پتانسیل عمل را بداند.
• فیزیولوژی عضلات مختطط و صاف را توضیح دهد و مقایسه کند.
جلسه ششم: فیزیولوژی سلول های خونی و انعقاد خون- فشار خون شریانی، سرخرگ ها، سیاهرگ ها، عروق لنفاوی، غدد لنفاوی، طحال، دستگاه رتیکواندوتلیال، گردش خون محیطی
• فیزیولوژی سلول های خونی و انعقاد خون را شرح دهد
• فشار خون را بتواند توضیح دهد
• نقش طحال و لنف و ارتباط آنها را بداند
• سیستم گردش خون محیطی را شرح دهد.
جلسه هفتم: فیزیولوژی قلب، گردش خون قلب، سیکل قلب، صداهای قلب، تحریک قلبی، خصوصیات عضله قلب، ریتم قلب، بازدهی قلب
• فیزیولوژی قلب را بداند
• بتواند گردش خون قلب را توضیح دهد
• الکتروکاردیوگرافی وتفسیر آن را بداند
جلسه هشتم: فیزیولوژی قلب، گردش خون قلب، سیکل قلب، صداهای قلب، تحریک قلبی، خصوصیات عضله قلب، ریتم قلب، بازدهی قلب
فیزیولوژی قلب، گردش خون قلب، سیکل قلب، صداهای قلب، تحریک قلبی، خصوصیات عضله قلب، ریتم قلب، بازدهی قلب
جلسه نهم: اعمال غدد متر شحه داخلی، اعمال هورمون های هیپوتالاموس و هیپوفیز
اعمال هورمون های هیپوتالاموس و هیپوفیز را بداند
جلسه دهم: اعمال غدد متر شحه داخلی، اعمال هورمون های تیروئید ، فوق کلیوی، پاراتیروئید و پانکراس
اعمال هورمون های تیروئید، فوق کلیوی، پاراتیروئید و پانکراس را بداند
جلسه یازدهم: اعمال غدد متر شحه داخلی، اعمال هورمون های تیروئید ، فوق کلیوی، پاراتیروئید و پانکراس
• اعمال هورمون های تیروئید، فوق کلیوی، پاراتیروئید و پانکراس را بداند
جلسه دوازدهم: فیزیو لوژی دستگاه تناسلی مرد، بیضه ها، اپیدیدیم، عمل پروستات فیزیولوژی دستگاه تناسلی در زن، تخمدان، تخمک گذاری، هورمون های تخمدان، بارور شدن تخمک ماده، بلوغ، یائسگی، پستان
فیزیولوژی دستگاه تناسلی مرد و زن را شرح دهد
جلسه سیزدهم: فیزیو لوژی دستگاه تناسلی مرد، بیضه ها، اپیدیدیم، عمل پروستات فیزیولوژی دستگاه تناسلی در زن، تخمدان، تخمک گذاری، هورمون های تخمدان، بارور شدن تخمک ماده، بلوغ، یائسگی، پستان
فیزیولوژی دستگاه تناسلی مرد و زن را شرح دهد
جلسه چهاردهم: میان ترم
میان ترم
جلسه پانزدهم: فیزیولوژی کلیه: مایعات بدن داخل سلولی، خارج سلولی، الکترولیت ها، ساختمان کلیه
• نحوه تنظیم مایعات بدن را بداند
• تغلیظ و رقیق سازی ادارار و تنظیم اسمولالیته را شرح دهد
• فرآیندهای پایه کلیه و تصفیه گلومرولی وبازجذب توبولی را شرح دهد
جلسه شانزدهم: فیزیولوژی کلیه: تشکیل ادرار، تنظیم اسید و باز، دفع مواد زاید بدن، کلیه و فشارخون، تنظیم سدیم و پتاسیم
• نحوه تشکیل ادرار را بداند
• نقش کلیه در تنظیم فشار خون را شرح دهد
جلسه هفدهم: دستگاه گوارش: دهان و دندان، عمل جویدن، غدد بزاقی، معده و عمل گوارشی آن، روده باریک وگوارش غذا درآن
• نقش غدد بزاقی در هضم موادغذایی را بداند
• نحوه کارکرد معده و روده باریک را در گوارش غذا شرح دهد
جلسه هجدهم: دستگاه گوارش: شیره لوزالمعده، ، روده بزرگ وعمل آن، پرده صفاق، اعمال کبد، کیسه صفرا ، ترکیب و اعمال صفرا
نقش شیره لوزالمعده، ، روده بزرگ ، پرده صفاق، اعمال کبد، کیسه صفرا در گوارش موادغذایی را شرح دهد
جلسه نوزدهم: دستگاه گوارش: شیره لوزالمعده، ، روده بزرگ وعمل آن، پرده صفاق، اعمال کبد، کیسه صفرا ، ترکیب و اعمال صفرا
نقش شیره لوزالمعده، ، روده بزرگ ، پرده صفاق، اعمال کبد، کیسه صفرا در گوارش موادغذایی را شرح دهد
جلسه بیستم: فیزیولوژی تنفس، عروق خونی ششی، پرده جنب، مکانیسم تنفس دفعات تنفس
نحوه کارکرد شش ها، مکانیسم تنفس را بداند
جلسه بیست و یکم: فیزیولوژی تنفس، عروق خونی ششی، پرده جنب، مکانیسم تنفس دفعات تنفس
نحوه کارکرد شش ها، مکانیسم تنفس را بداند.
جلسه بیست و دوم: فیزیولوژی دستگاه عصبی، مایع مغزی نخاعی، جریان مایع مغزی نخاعی و اعمال آن، عمل نخاع شوکی، عمل رفلکس، اعصاب نخاعی واعمال آن
• نحوه عملکرد و نقش مایع مغزی و نخاعی را بداند
• کارکرد اعصاب نخاعی را توضیح دهد
جلسه بیست و سوم: عملکرد مخ، مخچه، قشر مغز، اعصاب حسی حرکتی فیزیولوژی حس چشایی، حس بویایی، لامسه اندام های حسی فیزیولوژی حس بینایی، انکسار چشم،کوررنگی، فیزیو لوژی حس شنوایی، شنوایی وتعادل
• نحوه کارکرد مخ، مخچه، قشر مغز، اعصاب حسی حرکتی، فیزیولوژی حس چشایی، حس بویایی را بداند
• فیزیولوژی حس بینایی، انکسار چشم،کوررنگی، فیزیو لوژی حس شنوایی، شنوایی وتعادل را شرح دهد
جلسه بیست و چهارم: عملکرد مخ، مخچه، قشر مغز، اعصاب حسی حرکتی، فیزیولوژی حس چشایی، حس بویایی، لامسه اندام های حسی فیزیولوژی حس بینایی، انکسار چشم،کوررنگی، فیزیو لوژی حس شنوایی، شنوایی وتعادل
• نحوه کارکرد مخ، مخچه، قشر مغز، اعصاب حسی حرکتی، فیزیولوژی حس چشایی، حس بویایی را بداند
• فیزیولوژی حس بینایی، انکسار چشم،کوررنگی، فیزیو لوژی حس شنوایی، شنوایی وتعادل را شرح دهد
منابع
Guyton and Hall Textbook of Medical Physiology ,15 Ed